Adıyeham Ya Duaham şış. Адыгэхэм я тхьэлъэӀухэм ящыщ щапхъэхэр. Çerkeslerin dualarından örnekler. 210825:

Adıyebze dualarımızı yazılı hale getirerek kaybolmasın, en azından duyduklarımızı, bildiklerimizi geleceğe aktaralım istedik. 

Bu amaçla 2021 yılında bu çalışmaya bazı sosyal medya platformlarından katkı sunulması çağrısı yapmıştım. 

Ancak sadece vunekoş Namık Ekinci'den geri dönüş oldu, katkısı için teşekkür ederim. Aşağıdaki duaların 1-27 no.lu sırasındaki tarafımızdan derlenmiş, 28-55 no.lu sırasındaki dualar Namık Ekinci'den gelmiştir. 

Bu duaların çoğunluğu Togaje'de (Sivas-Demirözü) duyduğumuz dualardır. 

Çalışma tüm Adıyebze duaları kapsama iddiasında değildir. Şayet listede yer almayan bildiğiniz Adıyebze dualar var ise tarafımıza iletirseniz ilave ederiz.

Duaların latin harfleri ile Adyebze yazılışı tarafımızdan, kiril harfleri ile Adıyebze yazılışı ise https://www.zedzek.com/tr sitesinden Türkçe yazılışlarının çevirisi yapılarak hazırlanmıştır. Dolayısıyla bu siteyi yapan hemşerilerimize de teşekkür ederim, gayet fonksiyonel olmuş.

Selam ve dua ile.

Bismillahirrahmanirrahim.

Бисмиллахьир-рэхьманир-рэхьим.

Bismillahirrahmanirrahim.

1.Thar razı kıphuh.

Алыхьым арэзы къыпхуэхъу.

Allah razı olsun.

2.Tham ğaşe dahe kuvıt.

Алыхьым узыншагъэ къуит.

Allah sağlık/sıhhat versin.

3.Yın ğuh, Tham kuğiğaşe, Lhıj vuğ.

Ины хъу, унагъуэ щӀэ, жьы хъу.

Büyüyesin, evlenesin, yaşlanasın. (çocuklar için),

4.Tham neuh lepk fikiriyak.

Алыхьым махуэ нэху къыхуигъэхь.

Allah aydınlık güne kavuştursun.

5.Fı zeş fı ğuh.

уи жэщыр фӀыуэ хъу-жэщ фӀы

Geceniz iyi olsun-iyi geceler.

6-Fi pşıhaşha fı ğuh.

уи пщыхьэщхьэ фӀыуэ хъу, пщыхьэщхьэ фӀы.

Akşamınız iyi olsun-iyi akşamlar.

7-Tham ğaşe kıh kuvıt.

Алыхьым гъащӀэ кӀыхь къуит.

Allah uzun ömür versin.

8-Tham fıneşır, fı nemezır, fi kurmenir kabıl yış.

Алыхьым уи нэщӀыр, уи нэмэзыр, уи къурмэныр къищтэ.

Allah orucunuzu, namazınızı, kurbanınızı kabul eylesin.

9-Tham dihume.

Алыхьым дихъумэ.

Allah korusun.

10-Tham jenetır nasıp pyış.

Алыхьым жэнэтыр къыхуигъэхь.

Allah cenneti nasip etsin.

11-Ya Allah ğoşhuşha keğaşy.

Алыхьым уэшх куэд къегъэшх.

Ya Allah çokça yağmur yağdır.

12-Ya Allah, guşoğ kıthoş.

Ялыхь гущӀэгъу къытхуэщӀ.

Ya Allah bize merhamet et.

13-Ya Allah, dı gunahhar kıthoğağ.

Ялыхь гуэныхьхэр къытхуэгъэгъу.

Ya Allah günahlarımızı bağışla.

14-Ya Allah, cennetir nasıp thoş, cehanemer jije thoş.

Алыхьым и жэнэтыр къытхуигъэхьэжьи, и жэхьэнэмыр тщхьэщыригъэх.

Allah'ım bizlere cennetini nasip eyle, cehennemi uzak eyle.

15-Allah'ım heyr ziyhelhır nasıp tuiş.

Алыхьым фӀыр къыбдигъэхъулӀэ.

Allah hayırlı olanı nasip eylesin.

16-Tham fi nahıjhar fiyipe yiriğat, kodu fyiğapso.

Алыхьым фи нэхъыжьхэр фи пащхьэ иригъэтын, куэдрэ фигъэпсэун.

Allah yaşlılarınızı önünüzde bulundursun, çokça yaşatsın.

17-Tham fi kıhuma.

Алыхьым и нэфӀ къыщыхуэ.

Allah esirgesin.

18-Thar deakupğ kıphuh.

Алыхьыр уи дэӀэпыкъуэгъу хъу.

Allah yardımcın olsun.

19-Tham fığa kıvit.

Алыхьым фӀыгъуэ къуит.

Allah iyilik versin.

20-Tham fı ğuzınşey fibınham faşşaşığat.

Алыхьым уи бынхэм уадигъэпсэу.

Allah sağlıkla evlatlarınızla yaşatsın.

21-Tham dızkomuhu dı binhar yın çın dişha.

Алыхьым зэгъусэу-зэбгырымыкӀыу-ди бынхэр къэдгъэхъуну ди нэсып ищӀ.

Allah beraberce-dağılmadan-evlatlarımızı yetiştirmeyi nasip etsin.

22-Tham sımagehem guşeğ yahuiş, ğuzınşe yışıjha.

Алыхьым фи сымаджэм гущӀэгъу хуищӀ, узыфэхэм фигъэхъуж.

Allah hastanıza merhamet etsin, hastalıklarından kurtarsın.

23-Tham di lheur dımıhu sımageri vuzınşe yişij.

Алыхьым ди тхьэлъэӀур имыухыу сымаджэр узыфэхэм къыхэхун.

Allah duamızı bitirmeden hastayı hastalıklardan kurtarsın.

24-Tham çeğre dımışoğre ça di gunehhar kıthuğağ.

Алыхьым дымыщӀэу е дыщӀэу тхьэмыщкӀагъэу тщӀахэр къытхуигъэгъу.

Allah, bilerek veya bilmeyerek işlediğimiz günahlarımızı bağışlasın.

25-Tham dı gum yılır gıdığağula.

Алыхьым ди гум илъыр фӀыуэ къытхуищӀ.

Allah kalplerimizdekini hakkımızda hayırlı eylesin.

26-Tham maho şıam yıfır, fığo şıam yınağıfır nasıp thuiş.

Алыхьым махуэхэм я нэхъыфӀыр, фӀхэм я нэхъыфӀыр къыдигъэхъулӀэ.

Allah günlerin en iyisini ve iyilerin en iyisini nasip eylesin.

27-Tham şale-ğoaler kıdhuhuma.

Алыхьым ди щӀалэгъуалэр ихъумэ.

Allah gençlerimizi korusun.

*28-Tham yıdenağa bahle herge finiğas.

Алыхьым хъеркӀэ къэкӀуэну а зэманым дыригъэхьэс.

Allah gelecek bu zamana hayırlısıyla ulaştırsın.

29-Allahım fışimğağupşe.

Алыхьым уигу иримыгъэкӀ.

Allah unutturmasın.

30-Tham şe halel yefave zıgöre nasib fuhiş.

Алыхьым хьэлалу шэ зыбгъэдэкӀа къыпхуигъэзэн.

Allah helal süt emmiş birini nasip etsin.

31-Tham gazşıhapham gedğaşu, yaşaphar yedğaşu, guvağoge koddı dipsoğunhu nasib thuiş.

Алыхьым зэрышэнухэр зэришэу, нысэ хъунухэр нысэ хъууэ гуфӀэгъуэу гъащӀэ кӀыхь тхьэм къарит.

Allah evlenecek olanları evlendirerek, gelin olacakları gelin ederek, sevinçle uzun yaşamayı nasip etsin.

32-Allah'ım mıbı nağh gu-ğeh gıvimit.

Алыхьым абы нэхърэ нэхъ гугъу къыпхуимыгъэхь.

Allah bundan daha büyük zorlukla karşılaştırmasın.

33-Ya Allah hayırim dihoşe şer domğaşe.

Алыхьым фӀым дыхуэгъазэ, Ӏей дыумыщӀэ

Allah'ım bizi hayıra yönlendir, şer yaptırma.

34-Situhode thamade? Tham vige gıpjağubje şınahıje.

Сыт уи щытыкӀэ си тхьэмадэ? Алыхьым фӀыкӀэ укъригъэупщӀэ си цӀыкӀу.

Nasılsın büyüğüm? Allah'ım seni iylikle sorsun küçüğüm.

35-Tham digôjoği, dijili, dızdeşığu, guvağoge dizdiğapsô.

Алыхьым ди къуажэгъухэмрэ ди лъэпкъымрэ зэгъусэу гъащӀэ гуфӀэгъуэ къыдигъэхъулӀэ.

Allah köylümüzle, milletimizle beraberce sevinçli bir hayat nasip etsin.

36-Tham finasıp fi tirimğak: Amin feri.

Алыхьым фи Ӏыхьэ къыфӀимыгъэкӀ: Амин фэри.

Allah nasibinizden geri koymasın: Amin sizi de.

37-Tham heyr helu bılım gıvitij.

Алыхьым хъер къызыпыкӀын мылъку къуит.

Allah'ım hayırlı olan mal versin.

38-Tham dızğaşhemi dızdeyşhemi yaog yıl ya muradıfhar gariğahule.

Алыхьым езыгъэшхэхэмрэ езышхэхэмрэ я гухэлъыфӀхэр къахуигъэхъулӀэ.

Allah'ım yedirenler ve yiyenlerin kalplerindeki hayırlı muratlarını nasip etsin.

39-Tham fihuiğabağo vuzinşe şhin fuhij.

Алыхьым бэрычэт къуигъэт, узыншэу уишхын къуигъэт.

Allah'ım bolluk versin, sağlıkla yemek nasip etsin.

40-Kanar fige vızunşu fişhij.

Къалэны фӀыкӀэ узыншэу шхы.

Kalanı iyilikle sağlıklı yiyin.

41-Thar razı ğıphuğ, viaşhidım yi hağyr viğalahğ sidahe.

Алыхьым арэзы къыпхуэхъу, уи Ӏэпщэ тӀум я хъер плъагъу си сабий

Allah razı olsun, iki bileğinin hayrını göresin yavrum.

42-Tham sithode oh fuğbıdımi giviğahule, denge zıvğaze mi fivzeş.

Алыхьым фӀыуэ фхуищӀ фызыӀуувэ Ӏуэхур, гъуэгу захуэм фригъэувэ.

Allah'ım tuttuğunuz işi hakkınızda hayırlı etsin, sizi doğru yola yönlendirsin.

43- Tham guvağo mahoge zegelıgonuham yaşış diş.

Алыхьым гуфӀэгъуэ махуэхэм зэрызэрыдгъэлъагъуну къыдрит.

Allah'ım sevinçli günlerde birbirimizi ziyaret etmeyi nasip etsin.

44-Tham zeşıguvighu, zeguru-u, zedeojhu, guvağoge koddü zıdiğapsoha.

Алыхьым нэгуфӀэу зэгурыӀуэу, зэдэӀуэжу, гуфӀэгъуэ я зэхуаку дэлъу гъащӀэ кӀыхь яригъэщӀэ.

Allah güler yüzlü, anlaşarak, birbirini dinleyerek, sevinçle birlikte uzun ömürler yaşatsın.

45-Tham zıguru-u yığapsoha.

Алыхьым зэгурыӀуэу фыригъэпсэу.

Allah birbirleriyle anlayarak yaşatsın.

46-Tham gu zışiviğafe.

Алыхьым фи гур зэдигъэу.

Allah kalplerinizi bir etsin.

47-Tham ahretim şefağatcigu gıvitij.

Алыхьым ахърэтым фыкъыщыпэрыувэну фыщищӀ.

Allah ahirette şefaatçiniz eylesin.

48-Tham filaham ağret neuh garit.

Алыхьым фи хьэдэхэм я ахърэтыр нэху ищӀ.

Allah ölülerinizin ahiretini aydınlık etsin.

49-Tham neribye vuğurlıcugu gıf hehave gıjiğag.

Алыхьым нысащӀэр хъерлы, бэрэчэтлы ищӀ.

Allah yeni gelini hayırlı, uğurlu eylesin.

50-Tham visımegenığar herge pışhaşiğag.

Алыхьым узыфэр фӀыкӀэ къыпӀэщӀигъэкӀ.

Allah hastalığını hayırlısıyla atlattırsın.

51-Tham fibınham yi herdıdde fiğalauğ.

Алыхьым фи бынхэм я махуэфӀхэр фигъэлъагъу.

Allah çocuklarınızın hayırlı günlerini göstersin.

52-Tham zıdegoam şığatınş.

Алыхьым здэкӀуам щигъэпсэху.

Allah gittiği yerde rahat ettirsin.

53-Tham fibınım yag geğo fimğalauğ.

Алыхьым фи бынхэм я гуауэ фимыгъэлъагъу.

Allah çocuklarınızın acılarını göstermesin.

54-Tham ğogene vuğurlu fitehave gıjiğag.

Алыхьым гъуэгуфӀ къывит.

Allah yolculuğunuzu hayırlısıyla geçirmenizi nasib etsin.

55-Tham fuvbıdınu ohur gıviğahule.

Алыхьым Ӏуэхуу зыфӀэщӀэнур фэ фи дежкӀэ хъер ищӀ.

Allah tutacağınız işi hakkınızda hayırlı etsin.

Amin Aмин Amin

Heymaşa Ali NURAL (1-27)

Heymaşa Namık EKİNCİ (28-55).

Çeviri: https://www.zedzek.com/tr

Konuya ilişkin "Adıyeler" başlıklı yazımız ile ilgili aşağıdaki yazılarımız https://alinural.blogspot.com/ blog adresindedir.

Kadının aile ve iş hayatı 070825

Bu yazımızda toplumda çalışan kadınların erkeklere nazaran ilaveten üstlendikleri yükler ve bu yüklerin yıpratıcı etkisine dikkat çekilmek istenilmiş ve yazının çerçevesi bu konu ile sınırlı tutulmuştur.

Çalışan kadınla ilgili bazı sorular soralım:

Bir eş veya anne olarak kadının kendisinden, eşinden ve çocuklarından beklentisi nedir?

Erkeğin eşinden beklentisi nedir?

Çocukların annelerinden beklentisi nedir?

Toplumun eş veya anne olarak kadından beklediği nedir?

Evli bir kadın çalışmak zorunda mıdır? Çalışmak isterse nasıl bir işte çalışmalıdır?

Kadının ve erkeğin fıtratlarına uygun olan nedir?

Bu konuda dinimiz, örfümüz ne söylüyor? Bunları biliyor muyuz, dikkate alıyor muyuz?

Bu soruların cevaplarını düşünürken çalışan evli bir kadının ev işleri olarak evde yapması gereken veya yapması beklenen iş görev ve sorumluluklara göz atalım:

Öncelikle sadece kendisinin değil ailenin tüm bireylerinin ortak yükü olan; ev işleri, evin temizliği, yemek yapmak, sofra kurmak, sofrayı toplamak, bulaşık, çamaşır, ütü, evi süpürme, silme, bebeği emzirmek, onunla ilgilenmek, onu beslemek, onu uyutmak, ağlamasını teskin etmek gibi işler, vazifeler, görevler kadından beklenir. Evin diğer üyeleri kocası, erkek çocukları ve hatta kızları bu işlere pek el atmazlar! Sadece annenin vazifesiymiş gibi görülür. Çalışan kadının kocasına nazaran bu kadar daha ilave iş yükü vardır.

Bu ev işlerini yapan çalışan kadın, çalıştığı iş yerine duruma göre servis, toplu taşıma veya aracıyla işe gidecek ve dönecek; yolda, trafikte veya iş yerinde iş arkadaşları veya amiri yada çalışanı yada müşterisi vb ile yaşayabileceği muhtemel olumsuzlukları, görünmeyen psikolojik bir yük olarak sırtlanacaktır. 

Bu psikoloji ile akşam eve dönen kadın yukarıda belirttiğimiz ev işlerinden bir kısmını yapmak durumunda kalacak, aile üyelerinin anne veya eş olarak beklentileri olacaktır.

Bu döngüde ev halkı ve işyerindekiler veya muhatap olduğu kişiler çalışan kadından, diğer yükleri göz ardı edilerek, belki de hiç düşünülmeyerek verimlilik ve performans beklenecektir.

Böyle bir ortamda çalışan kadının kendi görev ve sorumlulukları yanında eşinin evi geçindirme görev ve sorumluluklarını da üstlendiği en azından paylaştığı açıkça görülmektedir.

Evli olmayan çalışan kadın ise gerek kendi gerekse de erkeğin yapması gereken tüm işleri üstlenmektedir.

Emeklilik sonrası ise kadının ev ile ilgili yaptığı işler devam ederken erkek için bu söz konusu olmamaktadır.

Şimdi denilebilir ki; çalışan kadınlar, ekonomik özgürlüğünü kazanıyor, kendi ayakları üzerinde duruyor, kadın eve hapsolmuyor, ayrıca ev işlerini yapmıyorlar bu işleri yapacak birilerine ücretle yaptırıyorlar! Olabilir ancak bunun maddi ve manevi bir karşılığı da var. Tercih meselesi! Bilinçli bir fayda maliyet analizi yapılarak tercihte bulunulabilir.

Şimdi başta sorduğumuz sorulara dönelim:

Bir eş veya anne olarak kadın, güvenli ve huzurlu bir ortam ister. Bu ortamı aile ortamının sağlaması beklenir.

Erkek eşinden tatbikî güzel huyluluk yumuşaklık güzel geçim ister. Eşine sevgi ve muhabbet beslemek ister. Bunları yok edecek davranışlarla karşılaşmak istemez. Bunların karşılıklı olması gerekir.

Çocuklar da annelerinden sevgi, ilgi, muhabbet yanında, yanlarında bulunmasını ve kendisini hayata hazırlamasını ister. Hatta denir ki "anneyi eğitirsen toplumu eğitmiş olursun". Bu anlamda çocuğuna donanım kazandıracak ilk öğretmendir. Güzel bir aile ortamı, çocuğa ilk cevherleri kazandıracak ilk eğitim merkezidir.

Toplum ise kadından eş veya anne olarak güzel bir aile oluşturmasını bekler. Sağlam aile sağlam toplum demektir. Denir ki "yuvayı dişi kuş yapar", ailenin en önemli çimentosu bir anlamda eştir, annedir. Toplum; toplum içinde kadınlar eliyle yapılması gereken işleri onların eliyle yapılmasını da bekler.

Evli bir kadın dinimize göre çalışmak zorunda değildir. Hatta bırak çalışmayı ev işlerini, çocuğun emzirmesi dahi yapmak zorunda değildir. Ancak örfümüze göre ev işlerini kadınlar yapa geldiği için böyle devam etmektedir. Gönüllülük ilkesi ile yapılması mümkündür.

Evli kadın kendi isteğiyle veya zorunluluk vb hangi gerekçe ile olursa olsun çalışmak isterse ki nitekim toplumda kadınların yapması gereken işler de vardır, fıtratına uygun işleri tercih etmesi beklenir, kendi lehine olan, daha az yıpratıcı olan da bu yöndeki tercihler olacaktır. Bak bu işleri de kadınlar da yapabiliyor dedirtmek için veya istihdam edenlerin erkeğe göre daha az ücret ödedikleri kadınlara erkeklerin yaptıkları işlere yönlendirilmesi gibi sebeplerle çok ağır işlerde çalışmaması gerekir.

Bu konudaki aldatıcı söylem, reklam ve algılara kanmamak gerekir. Merhum Sezai Karakoç'un bir dizesi bunu özetler: "Kadının üstün olduğu ama mutlu olmadığı, Günlere geldim, bunu bana öğretmediniz".

Kadının fıtratında sahiplenilmek, erkeğin fıtratında ise sahiplenmek vardır. Erkekler fiziken daha güçlüdür. Kadınlar iş ve davranışları ile erkek gibi, erkekler de kadın gibi olmamalıdır. Her iki cins fıtratlarına uygun yaşamalıdır. Bu şekilde yaşamak onları daha huzurlu kılar.

Dinimiz de örfümüz de kadının fıtratına uygun olmayan işlerde çalışmasına hoş bakmaz. Her ikisinin görev ve sorumlulukları farklıdır. Bunlar ilmihal kitaplarında detaylı olarak yer almaktadır. Erkek ailesini geçindirmekle mükelleftir. Bunları okuyup öğrenip ailedeki görev ve sorumlulukları aksatmayacak işleri tercih etmeleri beklenir. Aile ekonomik otaklık haline gelmemelidir. Kaldı ki tüm fertleri maaşlı olan ailelerin yakalayamadığı ekonomik özgürlük, bereket, huzur ve rahatı, sadece kocanın maaşıyla yakalayan aileler olduğunu unutmamak gerekir. Hayatı zorlaştırmadan, gereksiz yüklerin altına girmeden yaşamak insanı ferahlatır, kendisine alan açar ve hayatının kalitesini arttırır.

Netice itibariyle evli kadınlar yukarıdaki hususları dikkate alarak, çalışma veya çalışmamanın maddi manevi faydası ile yine maddi ve manevi maliyetinin analizini yaparak tercihte bulunmaları, fıtratlarına uygun helalinden bir hayat tarzı seçmeleri kendilerini madden ve manen daha huzurlu kılacaktır. Tercih muhatabına kalmıştır!

Konuya ilişkin aşağıda başlıkları verilenler ile diğer yazılarımız https://alinural.blogspot.com/ blog adresindedir.

1.8 Mart Dünya Kadınlar Günü nedir, ne değildir? 080314

2.Ailede yaşam alanını genişletmek 060816

3.Sağlıklı Evlilik, Sağlıklı Aile 250517

4.Bekar Kalmak veya Evlenmek 290717

5.Sağlıklı Aile Kampanyamız (Bir Sosyal Deney) 270520

6.Hayatın Hâl ilmi Nedir? Niçin Bilmemiz Gerekiyor? 081220

7.Evliliğin Hal-İlmi 130121

8.Evlilikte Tavır! 240521

9.Muhabbet 111121

10.İnsana yatırım 030122

11.Kadınlar 080322

12.Huzur 190622

13.Ev hanımları, sigorta, emeklilik 290722

14.Sevgi ve saygı 170922

15.Ailede huzur 240922

16.Aile üzerine 161022

17.Adalet 041122

18.Evlilikte de her şey mükemmel değildir, sıkıntılar olacaktır 231122

19.Mutluluk 091222

20.İŞ HAYATI, 200823

21.SADELİK 031223

22.ÇOCUKLAR ve EĞİTİM 280325

23.Evlilik ve Aile 240425

Sn Hayrettin Karaman'ın "Diplomasi mi savaş mı?" yazısına ilişkin eleştirel değerlendirmemizdir 030825:

Evet Gazze konusunda vicdanı olan herkes hassas, imanı ve vicdanı olan herkes daha da hassas. Sn Karamanın alıntıladığım ekli "diplomasi mi savaş mı 03.08.25*" tarihli yazısını okuyunca yorum yapmak istedim ama yoruma açık değil, takipten çıktım, buna rağmen vicdanım rahat etmedi ve alıntılayarak eleştirel yorum yazmanın daha doğru olacağına kanaat getirdim ve onu yapıyorum.

Öncelikle 1948 den beri İsrail ile diplomasinin bir karşılığı olmadığını biliyoruz. Bırakın diplomasiyi BM nin hiçbir kararına uymuyor. Gazze konusunda zaten diplomasiye yanaşmıyor açıkça soykırım, tehcir sürgün uyguluyor yani İsrail o yolu yine kapatıyor.

İkinci olarak Gazze halkına soykırım yapıyor, abluka altında, bu gün 200 kişiye yakın insanın açılıktan öldüğü bunların 70 inin çocuk olduğu haberi geçti, ilaç girmiyor, çocukları kafalarından vuruyorlar, üreme yerlerinden vuruyor, keyfi katliam yapıyor, yardım tırlarını durdurdu içeri sokmuyor, girerse de yetersiz, açlıktan bebekler ölüyor, insanlar bir deri bir kemik kalmış, Filistin hava ve deniz sahasını kullanıp yardım edilebilecekken bu değerlendirilmiyor,  yani İsrail; her türlü zulmü, insanlık dışı davranışı, şımarıklığı sergiliyor. İsrail tüm komşularına saldırıyor.

Üçüncü olarak, Dünya İslam Alimler Birliği Dünya Müslüman Alimler Birliği, tüm İslam ümmetini İsrail'e karşı silahlı cihada çağırdığını unutmayalım

Detaylar: https://ysafak.com/4692173/p/f

Dördüncü olarak Nisa Suresi 75’inci ayet gayet açık değil mi? “Size ne oluyor da, Allah yolunda ve, “Ey Rabbimiz! Bizleri halkı zalim olan şu memleketten çıkar, katından bize bir dost ver, bize katından bir yardımcı ver” diye yalvarıp duran zayıf ve zavallı erkekler, kadınlar ve çocukların uğrunda savaşa çıkmıyorsunuz?” (Nisa/75). Belkıs konusunu örnek verirken bu ayetleri de dikkate almak gerekir.

Şimdi değil de ne zaman?

Beşinci olarak nice azlar nice çokları yenmedi mi? Kaldı ki İslam dünyası birlikte hareket ettiği takdirde İsrail ile birlikte ABD nin karşı koyacak durumu yoktur. Batı ülkeleri İsrail'in aleyhine dönmeye başlamıştır.

Altıncı olarak savaşı açıktan yapılanı gibi gizliden yapılanı da vardır. Açıktan destek verilmese bile gizliden Gazze'ye savaşçılar gönderilebilir, el altında silah gönderilebilir, Gazze'de savaşmak isteyenlere yol açılabilir, nitekim İsrail paralı askerleri Gazze'de kullanıyor ve bunlar sivilleri nişangah olarak kullanıyor, boykot sıkı bir şekilde uygulanabilir, mitingler yapılabilir, bunlar teşvik edilebilir ve bu konuda Batı ülkeleri İslam ülkelerinden daha duyarlı davranıyor.

Yedinci olarak İslam birliği yolunda adımlar atılmalıdır. Bu husus sık sık tekrarlanmalı ve fonksiyonel olarak hayata geçirilmelidir.

Sekizinci olarak Rabbim bütün Müslümanlara ve İslam alemine ve İslam devletlerine ve insanlara ve insanlığa Gazze konusunda atması gereken adımları atmayı nasip eylesin (amin).

*"Diplomasi mi savaş mı?

Prof.Dr. HAYRETTİN KARAMAN / 03.08.2025

Belkıs, Sebe ülkesinin (günümüzde Yemen bölgesi) hükümdarıdır ve kraliçe unvanına sahiptir. Kur’an-ı Kerim’de güçlü, akıllı ve karizmatik bir lider olarak tasvir edilir.

Hz. Süleyman ona mektup göndermiş, Hak dine ve hükümranlığına teslim olmasını istemişti. Belkıs danışma meclisini topladı ve şöyle dedi:

“Efendiler! İçinde bulunduğum durum hakkında bana görüşünüzü açıklayın. Sizin görüşünüzü almadan asla bir işe kesin karar vermem./Şu cevabı verdiler: “Biz güçlüyüz, zorlu savaşçılarız, yine de yetki senindir; artık ne buyuracağını sen düşün./Kraliçe şöyle dedi: “Krallar bir ülkeye girdiler mi, oranın altını üstüne getirirler ve halkının ulularını aşağılanmış duruma düşürürler. Bunlar da öyle yapacaklardır./Ben bunlara bir hediye göndereceğim, sonra bakacağım elçiler ne ile dönecekler?” (27/32-35)

Süleyman aleyhisselâmın mektubunu alan melike, devlet ileri gelenlerini toplayarak mektubun içeriği hakkında bilgi vermiş, ne yapmaları gerektiği konusunda kendileriyle istişarede bulunmuştur. Danışmanları ülkenin savaş gücü hakkında bilgi verdikten sonra nihaî kararın kraliçeye ait olduğunu ifade etmişlerdir. Kraliçe, savaşın başarısızlıkla neticelenmesi durumunda düşman istilâsının kötü sonuçlarını anlatarak meseleyi barış yoluyla çözmenin daha uygun olacağını ifade etmiş, barıştan yana olduğunu göstermek üzere Hz. Süleyman’a hediyeler göndermiş ve sonunu beklemiştir.

Peygamberimiz (s.a.) Bedir, Uhud, Hendek savaşlarında, Hudeybiye krizinde barışta ve savunmada kalmayı tercih etmiş, gerektiğinde -sonucu rahmet ve kazanç olan- tavizler de vermiştir.

Makalelerde, sosyal medyada ve bazı konuşmalarda heyecana gelen (bunda da haklıdırlar bu başka) şahıslar Türkiye’ye “Ne duruyorsun, İsrail’i vur bu iş bitsin” diyorlar. Hükümet ise işi savaşsız, diplomasi ile ve uluslararası toplumu yanına alarak çözmeyi tercih ediyor.

Niçin?

Çünkü Belkıs’ın dediği dün de bugün de bir gerçektir; savaşır yenilirseniz bin bela, yenerseniz yine bir belâ: en azından can ve mal kaybı yaşanır.

Ğazze’de bıçak kemiğe dayandığı için, İsrail planını adım adım uygulamakta olduğu için, masum Filistin halkının canına, malına ve mukaddesatına durmadan saldırdığı için Hamas’ın başka çaresi kalmamıştı. Bunlara diyeceğimiz söz, “Allah yardımcınız olsun”dur.

Bize gelince halk olarak bütün yol ve imkanları kullanarak insani yardımda bulunmalı, eksiksiz boykot ile düşmanı sıkıştırmalıyız; silahlı çatışmayı ise sorumlu olan devletten beklemeli, yönetimin, bıçak kemiğe dayanıncaya kadar diplomasi tercihine saygı göstermeliyiz.

İsrail tek başına olsa onu elbette yeneriz, ama ABD, birçok Avrupa, hatta bazı sözde İslam ülkeleri onu desteklediği zaman güç dengesi aleyhimize döner.

Hamaset hayırlı iş görmez, hikmet, feraset, basiret rehberimiz olmalıdır.

Suriye meselesinde de düşman aynıdır: Başta ABD ve İsrail’dir, dahası da vardır.

İşte bu yüzden bu meselenin de çözümünde hükümetimiz hikmet, basiret ve ferasetin rehberliğinde yol alıyor, diplomasiyi sonuna kadar kullanıyor, gücü zaruret halinde kullanıyor; böyle de olmalıdır.

Prof.Dr. HAYRETTİN KARAMAN (İslâm Hukuku Profesörü)

03.08.2025 tarihli köşe yazısı.

Mobil Site: m.HayrettinKaraman.net

Masaüstü Site: www.HayrettinKaraman.net

instagram.com/ProfDrKaraman

Twitter.com/ProfDrKaraman

YouTube.com/user/HayrettinKaraman

Facebook.com/HayrettinKaraman.net"

Birlik Şuuru 010825

Bu yazımda; "birliği" ortak hareket etme hali, "şuuru" da bilinç, farkında olma anlamını yükleyerek, "BİRLİK ŞUURU"nu "bilinçli olarak, farkında olarak, iyiliğin olduğu yönünde, ortak hareket etme niyeti ve bu niyeti gerçekleştirme" olarak tanımlıyorum.

Birlik şuuru; bir arkadaş grubu, bir aile, bir sülale, bir dernek, bir parti, bir köy, kasaba veya kent, bir toplum, halk, millet, bir ümmet, insanlık için söz konusudur. Birlik şuuru bunların her birini, aileyi, STK yı, toplumu, milleti ve ümmeti sağlam yapar ve güçlü kılar.

Birlik şuurunun çerçevesi, bir arada olan insanların tümünü kapsayacak payda ile belirlenmeli ve çizilmelidir. Dışlayıcı değil, kapsayıcı olmalıdır. Duruma göre esnek olabilmelidir.

Birlik şuurunun kapsamı, birlikte olan insanların ortak çıkarını, menfaatini, refahını, huzurunu, kalkınmasını gözetmelidir. Bölünmüşlük kalkınmanın, huzurun ve refahın düşmanıdır.

Birlik şuuru güvenliğin de teminatıdır ve "birlikten kuvvet doğar" sözü bunu teyit etmektedir. Bu anlamda caydırıcı bir rol oynar. Kimse müdahale etme cesaretini bulamaz, bulanlar ise hayal kırıklığı yaşar.

Birlik şuuru kaynakların israf edilmemesi, doğru ve verimli bir şekilde kullanılmasıdır. Bir yerde bölünmüşlük var ise düşünceler, mesai ve kaynaklar bu bölünmüşlüğü gidermek için harcanır. Birlik şuuru var ise kaynaklar kalkınmaya harcanır ki bu de herkesin yararınadır, çünkü refahının artması demektir.

Birlik şuuru kalkınmayı sağladığı gibi, maddi ve manevi olarak kalkınmış insanların birlik şuuru da yüksek olur. Böylesi insanların oluşturduğu aile, stk, toplum, millet ve ümmet sağlam bir kalkan veya kale gibi durur ve fitne, fesat, kaos, nifak denemeleri geri teper.

Söylenecek çok şey var ama burada nokta koyarak, geliniz bölünme, parçalanma, ayrışma, gereksiz tartışma, kaos, fitne, fesat, vb insanı boş yere meşgul eden bütün gereksiz yüklerden kurtularak birlik şuuru içinde hareket etmeye bakalım. 

İnancımızın gereği de budur, insanlığımızın gereği de budur. Hepimizin faydasına olan da budur.

Birlik ve birlik şuuru ile ilgili tespit, gözlem, analiz ve öneri içeren bazı notlarımız:

1.Birlik olmak tedbirli olmaktır! Bu gün moraller iyi, Özellikle; terörün engellenmesine, birlik ve beraberliğin artmasın vesile olur inşallah.(Cerablus). Gün birlik günü, meydanlar dolu. (23 Tem 2016).

2.Birlik olmak caydırıcı olmaktır! Dünyada Türkiye'ye ümit bağlamış çok ülke var. Bu ümitlerin boşa çıkmaması için Türkiye Dünyada söz sahibi olacak şekilde kalkınmak zorundadır.

Hollanda'da da yaşananlar içte ve dışta birlik ve beraberliğimizi güçlendirmelidir.

Dünya Müslümanları birlik  olmalısınız, yoksa Batı sürekli birinizi kanatmaya devam edecektir. (2017).

3.Aile olmak, birlik olmaktır, paylaşmaktır .Öyle olmalıdır. (2019).

4.Söylemlere dikkat ediniz lütfen? Bir arada olmaması gerekenler, parti ve örgütler; Ülke aleyhine nasıl aynı dili, hatta aynı kelimeleri kullanabiliyorlar?!! Üstelik Ülke içinde birlik sergilenmesi gereken günlerde.(2020)

5.Çalışmak, üretmek, maddi ve manevi olarak kalkınmak, ekonomik güç sahibi olmak ve birlik olmak zorundayız!

TBMM'de 4 partinin (AKParti, MHP, CHP, IP) ortak imzaladığı bildiriye HDP imza atmadı. Bu partiye üye olan veya oy verenler bir kez daha düşünmelidirler. Gün birlik olma günüdür.

Birlik olalım, gayretli olalım, kalkınalım! ABD ve Batının oyununa gelmeyelim! (2021).

2022:

6. İlim pazarından alış-veriş! İhtiyaç listesi! (kemalât, sekînet, nezaket, empati, liyakat, muhabbet, samimiyet, şükür, kanaatkarlık, irfan, konuşma, değerler, üretim, kalkınma, birlik, beraberlik, vb) Temin edelim, kalkınalım!

7.İslam Dünyası;

-Batı, ABD ve fitne prangalarından kurtulmalıdır.

-Filistin, Yemen, Myanmar, Suriye, Irak, Libya vb problemlerin çözümünde ortak hareket edebilmelidir!

-Politika ve önerileriyle dünya politikasında belirleyici olmalıdır!

2023:

8.Birlik olmanın çimentosudur, en geniş paydadır, İslam. Özellikle gönül coğrafyasında en sağlam çimentodur, İslam.

9.Siyaset üstü ve birlik sağlamamız gereken savunma sanayinin yüz akları olan icatların sergilendiği, mucit adaylarının çokça olduğu, Ankara'daki teknoloji festivali yani Teknofest'te muhalefetten veya muhaliflerden yüzler bulundu mu? Bilmiyorum! Ama olmalılar! Birlik zamanı!

10.Filistinliler birbirleriyle kenetlenmelidir! Daha fazla birlik olmaya ihtiyaçları var!

11.İslâm dünyası; birlik olur, Gazzeliler kadar da cesur olursa, İsrail ve ABD'ye haddini bildirir! Yoksa, bu iki ülkenin İslam ülkelerine saldırıları durmayacaktır! Gazze düşerse, başka ülkeler de aynı akıbeti yaşayacaktır!

2024:

12.İslam dünyasına ve vicdanlı ülkeler çağrım şudur; birlik olun ve ateşkese yanaşmayan, soykırımcı ve işgalci şu İsrail'i artık vurun! barış için, huzur için, insanlık için!

13.İslam dünyasını, İsrail zulmünün karşısında, Gazzelilerin yanında güçlü bir şekilde durmasını engelleyen nedir? Rabbim İslam dünyasına, mazlumun yanında, zalimin karşısında duracak irade, güç, yöneticiler ve bu konuda birlik nasip eylesin!

14.Bunlar Gazze'ye niçin Fransız? Oysa birlik olmak ve destek lazım! 

(Filistin’in yeni başbakanı Muhammed Mustafa oldu.Geçtiğimiz ay görevinden istifa eden Filistin Başbakanı Muhammad İştiyye’nin yerine Muhammed Mustafa atandı.Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, Filistin yeni başbakanı Mustafa'yı yeni hükümeti kurmakla görevlendirdi.-Basın)

15.Gerek iktidar ve gerekse muhalefetin; Ülke birlik ve beraberlik içinde kalkınır ve güçlü olursa, oluşan fayda ve refahtan herkesin pay alacağını, aksi durumların, üretimsizliğin Ülkeyi geri götüreceğinin farkında olarak hareket etmeleri beklenir.

16."Ülke için, insandaki "birlik şuuru" "bilgi" kadar önemlidir. Bu ikisi birlikte olduğu takdirde kalkınma hız kazanır. Olmaz ise yozlaşma artar!"*

17."Milli gelir devamlı artsa ve adil paylaşım olsa bile, manevi hedeflerin yok olması ve maddi tatminin doygunluk ve bıkkınlık sağlamasından kaynaklanan gayesizlik, bir ülkede kültür birliğinin kendiliğinden çözülmesine sebep olabilir."*

18."Az gelişmişlikten kurtulmak için; iktisadi kalkınma ve sosyal adaletin sağlanması yanında, birlik şuuru oluşturulması ile maddi ve manevi hedeflerin bağdaştırılması zaruridir.*

19."Bir ülkede iktisadi şartlar bozulduğu takdirde, birlik şuuru mevcut değilse, hiçbir maddi tedbir fertleri şahsi menfaatlerinin peşinde koşmaktan ve bu uğurda kendileriyle temas halindeki fert ve grupları ve bütün cemiyeti aldatma alışkanlığından men edemez!"*

20."Piyasa istikrarının sağlanması için, fert ve toplum arasındaki, birlik şuurunun, ahengin, güvenin, ahlâkın yeniden hayat bulması gerekmektedir."*

21."Osmanlıda, mutasavvıflar, dini tatbikatı manevi manada zenginleştirmişler, dinin sadece ibadet şekillerinden ibaret olmayıp asıl cevherinin ahlakta toplandığını ispat etmişlerdir.

Osmanlıda "tasavvuf felsefesi", fertlerin benliğe bağlı olmaktan çıkarak topluma hayırlı birer birim haline gelmelerine ve Vakıf gibi hayır gayelerine yönelmelerine vesile olmuştur. Piyasada fiyat istikrarı için bu felsefeyle birlik şuuru oluşmalıdır."*

22.İsrail ve ABD ortak yapımı bir katliam daha! İslam dünyası ve Müslümanlar ne zaman uyanacak, birlik şuuruyla ne zaman hareket edilecek ve bu hadsizlere haddi ne zaman bildirilecek? 

(İsrail Nusriyat kampını kana buladı: 4 rehine için 274 Cinayet-Basın)

23 Kıbrıs'ta zulmün son bulmasına vesile olan herkese teşekkürler! 1963-1974 döneminde Kıbrıs'ta yaşananlar unutulmamalıdır. Birlik olmakta dirlik ve çözüm vardır! Taraflar iki devletli çözüme katkı sunulmalıdır!

2025:

24.Müslümanlar ve İslam devletleri birlik olup caydırıcı bir güç oluşturmadıkları ve öyle davranmadıkları sürece, Gazze'de olduğu gibi, Dünyanın birçok yerinde zulüm görmeye devam edeceklerdir!

25.NATO bize maliyetten başka bir şey de yüklemiyor! Dolayısıyla İslam ve Türk devletleri ile savunma amaçlı ortak bir askeri birlik kurulmalı! Adalet, masumu kollamak, zulme engel olmak vb DEĞERLERİMİZLE Batı değerleri örtüşmüyor!

26."Gazze için el ele ve birlik şuuruyla hareket edilirse" ABD geri adım atacaktır!

27.Evet "birlik şuuru" ile birlikte adım adım tarihi misyona yaklaşılıyor. Bunun olumlu etkileri sadece bölgede değil küresel düzeyde de özellikle mazlum coğrafyalar da daha fazla hissedilecektir. Bu şuurun dışında kalanlar oyun dışı kalır!

28.Yazık! Birlik şuuru ile hareket etmek gerekirken, bunlar ne zaman akıllanacak ve ABD, İsrail, Rusya, İran AB gibi ülkelerin gemilerine binilmeyeceğini ne zaman öğrenecekler? 

(Suriye/Lazkiye Kıyı kesimlerinde, Suriye Milli Ordusu’na saldıran Esad destekçisi Şii Şebbihaların içinden geçmek için gerekli takviyeler yapılıyor!-Basın).

29.İslam dünyasının, Dünyadaki mazlum Müslümanların hakkını koruyacak, gerektiğinde birlik halinde İslam dünyasını harekete geçirecek bir başa ihtiyacı vardır. Bu halifelik de olabilir, güçlü bir İİT da olabilir.

30.Türkiye, tekrar "tarihi misyonunu" ne zaman üstlenecek? "Birlik şuuru" bu misyonu engellemek isteyenleri etkisiz kılar mı?

*(Sosyolojik Açıdan Eğitim Yolu İle Kalkınmanın Esasları-Prof Dr Amiran KURTKAN, İstanbul-1977)

Konuya ilişkin aşağıda başlıkları verilenler ile diğer yazılarımız https://alinural.blogspot.com/ blog adresindedir.

1.Terörü bitirelim-2015

2.Birlik olmak (Kendi Tarafında Olmak) Çok mu Zor?-2015

3.Kalkınma Şuuru-2017

4.Ön Yargılar (Ezber, kalıplaşmış, kopya yaklaşımlar)-2020

5.18 Mart 1915 Çanakkale Zaferi-2021

6.ABD ve Batı’nın Emelleri!-2021

7.Fonlayan ve Fonlananlar-2021

8.Muhalefet ve muhaliflik-2021

9.İnsana yatırım-2022

10.Kalkınma-I 2022:

11.İlim pazarından alış-veriş!-2022

12.Münafık!(lık!)(lar!) (Nifak ehli!)-2022

13.Değerlerimize yabancılaşanlar, yabancılaştıranlar!-2022

14.Huzur-2022

15.Aile üzerine-2022

16.Kalkınma-II 2022

17.Fitnecilik, Fesatçılık, Psikolojik Harp!-2023

18.ABD ve Batı-2023

19.Ön Yargılı ve Müzmin Muhaliflik Tavırları-2023

20.TERÖR!!! 2023

21.Filistin'de İsrail Zulmü Hep Vardı!-2024

22.Eğitim yolu ile kalkınmanın esasları kitabından bir kaç not-2024

23.Sessiz Reformlar ve İtibarsızlaştırma Söylemleri-2024

24.ÜLKE'DEKİ BAZI TEMEL PROBLEMLER-2025

25.Terörsüz Türkiye-2025

26.Darbeler-2025

27.İsrail'in Filistin/Gazze Suçları!-2025

-yolu-ile-kalknmann-esaslar.html