Dil, sözlükte "İnsanlar arasında anlaşmayı sağlayan, uzlaşmaya dayalı olarak oluşturulmuş sesli veya görsel işaretler sistemi; lisan, zeban", "Bir çağa, bir gruba, bir yazara özgü söz dağarcığı ve söz dizimi", "Belli mesleklere özgü söz dağarcığı", "Düşünce ve duyguları bildirmeye yarayan herhangi bir anlatım aracı" ve "Birçok aletin uzun, yassı ve çoğu hareketli bölümleri" gibi çeşitli anlamlara gelmektedir. Hatta son yıllarda "vucut dili"nden de çokça bahsedilmektedir.
Bizim burada "dil"den kastımız insanlar arasında anlaşmayı, konuşmayı, iletişimi sağlayan konuşma dilidir. Aşağıda notlarda yer aldığı üzere dünya üzerinde 7500 civarında dil olduğu ve bunlardan 2500 ünün yok olma tehlikesi altında olduğu ifade edilmektedir.
Anadil ise insan ve toplumun duygu ve düşüncesini en iyi ifade eden dildir. Hatta bazı kelime veya söz dizinlerini başka bir dile çevirirseniz aynı anlamı aynı vurguyu aynı etkiyi sağlamayabilmektedir.
Dil zenginliktir, kültürel zenginliktir. Dilin korunması için o dili konuşanların olması gerekir, onun için evlilikler, çocuk ihmal edilmemelidir. Çocukların olması da yetmez baskın kültürlerin dillerine rağmen kendi anadillerini konuşacak ortamlar da oluşturmak gerekir.
Dil üzerine bazı notlar:
2022:
1.Huzur vermek ve huzur bulmak için; çatışma, rahatsız etme, huzursuz etme, iğneleme dilini terk edelim! Sevgi, muhabbet ve samimiyet dilini kullanalım!
2.İnsanlara ana dillerini yasaklayıp, bazı Batı dillerini (İng, Alm, Fr vb) dayatmak, dillerin, kültürlerin yok olmasını tetiklemiştir. İhtiyaç duyan zaten öğrenecektir.
3.Erdoğanın unutulmaz "Türkçe konuşacağım" yanıtı, Türk Dil Bayramında gündem oldu. Erdoğan, 1998 yılında 32.gün programında bir Türk öğrencinin İngilizce sorduğu "Merak ediyorum Başbakan olunca siz diğer ülkelerin başbakanlarıyla hangi dilde konuşacaksınız?" sorusuna "Türkçe konuşacağım" yanıtını vermişti. Diline sahip çıkmak gerek!
4."Herkes, kendine/ağzına yakışanı söyler, kimi doğru, kimi yalan söyler, kimi kötü, kimi güzel söyler, kim ne söylerse, kendine söyler".
2021:
5.Bir insanın bir toplumun duygularını en iyi kendi anadili ifade eder. Dil zenginliktir.
6.Dünyada yaşayan ve konuşulan dil sayısı 7 bin civarında. 2.500 dil tehlikede! Dil Hakları İzleme Belgeleme ve Raporlama Ağı'nın (DHİBRA), Türkiye’nin farklı dillerinden oluşan şarkıların yer aldığı bir de müzik listesi paylaştı.
7.Şu üç uzvuzumuzu haramdan koruyalım: “Mide, ferc ve dil.” (İhya).
8.Göz ve dile dikkat etmek gerekir. Müminin; konuşması zikir, bakışı ibret ve sukûtu tefekkür olmalıdır. İnsan baktığından ve dediğinden hesap verecektir. (İhya).
9."Kazanca dil uzatan sünnete dil uzatır. Kazancı terk edene dil uzatan da tevhide dil uzatır." (İhya).
10.Mutlu körlük içinde olanlar, yani beceri ve başarı eksikliği olan, ama bunu başarı gibi görenler, niçin Atatürk isminin arkasına sığınır ve sığınırken de niçin İslami değerlere dil uzatmaya kalkar? Hedef saptırmak, bir şeyleri örtbas etmek için mi?
2020:
11.Anadil emanet midir? Bir dili veya anadilini sonraki nesillere taşıyamamanın, unutmanın, unutturmanın, unutulmasının hükmü nedir?
12.“Ümmetimin içinde câhiliye döneminden kalma, tamamen terk edemeyecekleri dört âdet vardır: Asâletleri ile övünmek, başkalarının soyuna dil uzatmak, yıldızları vesile edinerek yağmur beklemek, ölünün arkasından yüksek sesle ağlamak” (Hadis, Müslim, “Cenâʾiz”, 29).
2019:
13.UNESCO'nun tahminlerine göre, dünyada toplam 6 bin dil var. Bu rakamın neredeyse yarısı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
14.Ağzınızla kuş tutsanız; yok ağzını şöyle açtı, yok kuşu şurasından tuttu, diyenleri boş verin. Rabbim; gören göz, hisseden kalp, takdir edebilen dil sahiplerinin sayısını arttırsın.
2017:
15.Ana ve baba farklı dil konuşuyorlar ise; çocuklar ana dili mi, baba dili mi konuşur?
16.“Kulak ol, dil olma!”!
2016:
17.Herkesin anladığı bir dil vardır. Batı'nın çıkarına dokununca tutuşur, bundan anlar. Buna göre strateji geliştirilmeli.
2015:
18.Ey dil, ey kalp, sakin olun. Düşünerek iş yapın!
19.Evlilik biterse çocuk biter, çocuk biterse; dil de biter, xabze de biter, toplumda biter!
2014:
19.“OECD verilerine göre, Dünya'da her on beş günde bir dil yok oluyormuş.” Dünya İngilizce'ye kalmamalı.
(Not: Muhtelif tarihlerde dil ile ilgili alınan notlarımızdan derlemedir).
